Jolanta Strażyc

Chorwacja, niewielkie państwo, należące kiedyś do byłej Jugosławii jest niezwykle popularnym celem nie tylko wakacyjnych podróży. Dubrownik, Zadar, Rijeka, Pula, Lošinj, Split, Brač – pełne zabytków i atrakcji turystycznych, co roku przyciągają tłumy turystów. Miasta położone w głębi lądu, mimo, że też ciekawe, cieszą się mniejszą popularnością. Głównym celem przyjazdu turystów są nadmorskie kurorty położone na wybrzeżu Adriatyku.

Morze Adriatyckie oddziela Półwysep Apeniński od Bałkańskiego. Nazwa morza pochodzi od nazwy starożytnego portu morskiego Hadria założonego przez Etrusków na północnym wybrzeżu dzisiejszych Włoch. Nad brzegami Adriatyku położone są miasta, które prawie od początku cywilizacji śródziemnomorskiej były ważnymi portami oraz ośrodkami miejskimi: Wenecja, Triest, Bari, Rawenna, Ankona, Dubrownik, Split … a w dzisiejszych czasach chętnie są odwiedzane przez turystów. Państwa położone nad Morzem Adriatyckim to: Włochy, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra i Albania.

Na Adriatyku jest ponad 1200 wysp, z czego 69 jest zamieszkałych. Najwięcej wysp znajduje się wzdłuż wybrzeża chorwackiego zwanym z tego powodu wybrzeżem dalmatyńskim. Chorwackie wybrzeże Morza Adriatyckiego jest najczystszym morzem w Europie. Jego średnia temperatura w miesiącach letnich wynosi 24 – 26 stopni. Woda w morzu i w urokliwych zatoczkach w większości otoczonych kamiennymi plażami, jest przejrzysta i w turkusowym kolorze. Fakt ten sprawia, że Chorwacja jest bardzo chętnie odwiedzanym krajem przez turystów z całego świata.

Dubrownik położony jest w południowej Dalmacji nad Morzem Adriatyckim. Jest tam niewiele plaż, przeważnie są małe i kamieniste, jednak Dubrownik jest najchętniej odwiedzanym przez turystów miastem w Chorwacji. Miasto słynie z z zabytków a jego największą atrakcją jest Stare Miasto, które jako zespół miejski – w całości zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Najlepszym miejscem widokowym w Dubrowniku jest położone 412 metrów nad poziomem morza Wzgórze Srđ z białym krzyżem górującym nad miastem. Z jego szczytu można podziwiać całą panoramę starego i nowego miasta, Adriatyk, Wyspę Miłości, granicę z Bośnią i Hercegowiną pasma górskie Albanii a przy dobrej pogodzie dostrzec można nawet zarys wybrzeża Włoch.

Zwiedzanie miasta najlepiej rozpocząć od Miejskich Murów Obronnych. Otaczają one całą starówkę i zaliczane są do najsolidniejszych fortyfikacji w Europie. Mają prawie 2 km długości, w niektórych miejscach 25 m wysokości, a ich grubość od strony lądu wynosi nawet 6 m. Wzdłuż murów znajduje się cała masa innych budowli, stanowiących cały system obrony (baszty, wieże, bastiony). Dodatkowo miasto chroniły jeszcze dwie potężne twierdze zewnętrzne: Revelin od wschodu i Lovrijenac od południowego – zachodu. Dubrownik nazywany jest niezdobytym miastem. Jego masywne mury otaczające starówkę pozostały niezdobyte aż do nadejścia wojsk Napoleona w 1806 roku.

Z murów rozciąga się wspaniały widok na starówkę, port i zacumowane tam łodzie, wzgórze Srđ, wybrzeże i turkusowe morze, dachy domów i prywatne ogrody. Na terenie murów powstawały sceny do serialu „Gra o Tron”. Miasto na tym skorzystało bowiem coraz więcej turystów i miłośników serialu zaczęło odwiedzać Dubrownik. W końcu zaistniała potrzeba limitowania wejść w obręb starówki podczas sezonu letniego. Oprócz Dubrownika, sceny do serialu „Gra o tron” kręcono również w Splicie, Szybeniku i na wyspie Lokrum. Fosa okalająca mury miejskie została częściowo zasypana, urządzono w niej ulicę, parkingi i skwery.

Wewnątrz murów rozciąga się średniowieczny zespół miejski, stanowiący zabytek jako całość. Na Starym Mieście znajdują się niemal wszystkie zabytki miasta. Na teren Starego Miasta można się dostać przez kilka bram na przykład najsłynniejszą Bramą Pile lub Bramą św. Wawrzyńca (patrona miasta). Przy Bramie Pile znajduje się legendarna Wielka Studnia Onofria z rzeźbami 16 zamaskowanych figur, z których tryska woda pitna. Podobno napicie się z niej wody przynosi szczęśliwe życie i zdrowie. Po drugiej stronie Starego Miasta w pobliżu kościoła św. Błażeja znajduje się Mała Studnia Onofria.

Największym wydarzeniem kulturalnym w Dubrowniku, jak również w całej Chorwacji jest Letni Festiwal, organizowany na starówce już prawie 70 lat. Otwarcie rozpoczyna zawsze pokaz sztucznych ogni. Występy teatralne, operowe, muzyczne, taneczne, folklorystyczne trwają od 10 lipca do 25 sierpnia (45 dni).

Dubrownik jest piękny. Niestety, traci w konfrontacji z wysokim sezonem. Upał, tłumy, wysokie ceny … Dlatego warto odwiedzać „Perłę Adriatyku” tylko poza sezonem. W wakacje lepiej omijać ją szerokim łukiem.

Zadar – piąte co do wielkości miasto w Chorwacji malowniczo usytuowane w Dalmacji, nad Morzem Adriatyckim. Powstało w czasach iliryjskich, rozbudowane przez Rzymian, w latach 1409 – 1797 pod panowaniem weneckim, w 1806 roku zawitał tu na krótko Napoleon, a po nim, już na dłużej Habsburgowie. W latach 1920 – 1941 stał się niewielką enklawą należąca do Włoch, a następnie jak cała Chorwacja stał się częścią Jugosławii. W 1899 roku powstało tu pierwsze (istniejące do dziś) biuro podróży Liburnija. Od tego czasu Zadar przyciąga ogromne rzesze turystów.

Najbardziej ciekawą częścią Zadaru jest Stare Miasto, ulokowane na małym półwyspie. Jego struktura zabudowy pochodzi z czasów rzymskich. W centrum znajduje się plac, dawne rzymskie forum. Przy placu zbudowano obiekty sakralne, które do dzisiaj są najważniejszymi zabytkami miasta. Jednym z nich jest symbol tego miasta – kościół w kształcie rotundry, wzniesiony IX wieku w stylu wczesnoromańskim (w niektórych źródłach przedromańskim albo bizantyńskim) z inicjatywy biskupa Zadaru, Donata (Donatusa), ogłoszonego później świętym. Kościół (obecnie sala koncertowa) usytuowany jest w północno-wschodniej części dawnego rzymskiego forum.

Romańska katedra św. Anastazji z XII – XIII wieku, jest największą katedrą w Dalmacji i główną świątynią rzymskokatolickiej archidiecezji zadarskiej. Na uwagę zasługuje zachowana część katedry z IX – XI wieku, dobudowana nawa, której romańska fasada uważana jest za najpiękniejszą w Dalmacji oraz weneckie stalle z XV wieku. W katedrze przechowywane są w marmurowym sarkofagu relikwie św. Anastazji.

Późnoromański fronton Katedry św. Anastazji i Kościół NMP

Przy forum, naprzeciwko kościoła św. Donata znajduje się kościół NMP wraz z romańską kampanilą. Kościół i wieża powstały na przełomie XI-XII wieku. Kościół obecny kształt zawdzięcza przebudowie w XVI wieku. Oba obiekty należą do ufundowanego w 1066 roku zakonu Benedyktynek. W części pomieszczeń klasztoru urządzono stałe Muzeum Sztuki Sakralnej.

Kolejnym ciekawy punktem wycieczki po mieście jest Kapetanowa Kula (Kapitańska Wieża) – pięciokątna baszta z XIII wieku. Obok baszty znajduje się pięć studni z XV wieku. Przy Placu Pięciu Studni znajduje się dawna główna brama miejska z 1543 roku. Jej architektura przypomina łuk triumfalny. W północnej części miasta zachowała się Brama Portowa – główne wejście do miasta od strony portu. Poza murami, niedaleko przystani promowej, w północno – zachodniej części promenady, zbudowano morskie organy, na których grają fale. Najlepiej trafić tu w czasie wietrznej pogody. Wtedy dźwięki są najpiękniejsze.

Godnym uwagi jest również romański kościół św. Chryzogona z 1175 roku, wybudowany na fundamentach pierwszej świątyni chrześcijańskiej z VI wieku. Frontowa i boczne ściany kościoła są ozdobione ślepymi arkadami. W czasach rzymskich znajdowało się w tym miejscu miejskie targowiska (emporium). Od XII wieku kościół należał do klasztoru Benedyktynów. Obecnie mieści się w nim Muzeum Narodowe.

Dwustu hektarowy Park Narodowy Jezior Plitwickich położony jest w środkowej części Chorwacji. Założono go w 1949 roku. Trzydzieści lat później został wpisany przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Park narodowy wokół Jezior Plitwickich zachwyca widokami. Mnóstwo zieleni, szesnaście jezior i dziewięćdziesiąt wodospadów co roku przyciąga wielbicieli przyrody. W miesiącach letnich przyjeżdża tu kilka tysięcy osób dziennie. Park można zwiedzać pieszo, niewielkimi statkami i pociągami drogowymi. Kilkanaście różnych tras przygotowano tak, aby dostosować ich stopień trudności do indywidualnych możliwości turystów. Najkrótsze zajmują do dwóch godzin, najdłuższe nawet do ośmiu godzin.

Jeziora Plitwickie dzielą się na dwa zespoły połączonych kaskadowo zbiorników wypełnionych wodą w turkusowych odcieniach. Różnica wysokości między najwyżej i najniżej położonymi zbiornikami wynosi 135 metrów. Jeziora Dolne położone są w głębokiej dolinie. Na terenie parku znajdują się również jaskinie. Największa z nich ma 160 metrów. Wspaniałe widoki przyciągają turystów. Dobrze oznakowane ścieżki i kładki ułatwiają zwiedzanie parku.

Na terenie parku znajduje się około 1100 gatunków roślin, około 140 gatunków ptaków. Poza tym spora grupa ssaków, płazów, gadów i ryb. Jeziora oddzielone są od siebie trawertynowymi groblami, na których tworzą się przepiękne wodospady.

Gourock – dawny nadmorski kurort nad zatoką Firth of Clyde, obecnie popularna dzielnica mieszkaniowa oraz miejsce wielu scen serialu Waterloo Road.

Greenock – miasto portowe w zachodniej Szkocji, położne nad rzeką Clyde, u jej ujścia do zatoki Firth of Clyde. W Greenock urodził się legendarny Kapitan Kidd (1645), bohater mrocznych opowieści o piratach.

Newark Castle w Port Glasgow – renesansowy zamek o bogatej historii, pięknie położony u ujścia rzeki Clyde do zatoki Firth of Clyde. Wczesny zamek zbudowano w 1478 roku dla George’a Maxwell’a barona Finlanstone (Finlaystone). Od tego czasu do roku 1694 zamek był w posiadaniu potężnej i bardzo wpływowej rodziny Maxwell, a to co dzisiaj widzimy jest ich dziełem. Pod koniec XVI wieku zamek przeszedł w ręce Sir Patrick’a Maxwell’a – przyjaciela króla szkockiego Jakuba VI. Sir Patrick był człowiekiem bogatym, wykształconym, miał świetne koneksje i wstrętny charakter. Najbardziej znany jest z tego, że w ciągu jednego dnia zamordował kilku sąsiadów i przez 44 lata znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją żoną Lady Margaret Crawford, matką ich 16 dzieci. Ostatni Maxwell zmarł w 1694 roku. Od tego czasu zamek przechodził w ręce kolejnych mniej zamożnych i nie związanych z rodem właścicieli. W 1909 roku przeszedł pod opiekę państwa i jest obecnie własnością  Historic Scotland. W zamku zachowały się częściowo dekoracje i meble z XVI wieku. Uzupełnieniem wystroju są przedmioty skompletowane przez Historic Scotland. Dodatkową atrakcją jest rozchodząca się po korytarzach muzyka instrumentalna z ubiegłych wieków.

Twierdza Dumbarton. Widok z autostrady.

Dumbarton Castle – dawna warownia mieszcząca się na powulkanicznym wzniesieniu formującym się z dwóch pagórków, w miejscu gdzie rzeka Leven łączy się z ujściem rzeki Clyde. Od roku 450 aż do czasów II wojny światowej pełniła funkcje obronno – mieszkalne. Jednak niektórzy historycy sugerują, że skała Dumbarton była wykorzystywana nawet przez Rzymian, podczas ich pobytu w Szkocji w latach 71 – 213.

Bateria króla Jerzego i Dom Gubernatora (pocztówka)

Historia Twierdzy Dumbarton jest bardzo odległa, jednak widoczne obecnie murowane fortyfikacje i zabudowania pochodzą prawie w całości z okresu nowożytnego. Zachował się tylko fragment XIV-wiecznego muru z portalem zamykanym niegdyś broną.

1. Ostrołukowa brama – jedyna oryginalna pozostałość po średniowiecznym zamku 2. Stróżówka 3. Mury obronne

Helensburgh leży na północnym brzegu zatoki Firth of Clyde. Założony w 1776 roku jako uzdrowisko, stał się ulubionym miejscem bogatych kupców i przedsiębiorców. Dziś nadal jest popularnym miejscem dla turystów lubiących sporty wodne i aktywny wypoczynek.

Na zachodnim brzegu Firth of Clyde rozciągają się piękne widoki na szczyty Munros

Loch Lomond – rozległy zbiornik słodkowodny o długości 39 kilometrów i szerokości od 1,21 do 8 kilometrów. Średnia głębokość zbiornika wynosi 37 metrów, maksymalna 190 i zajmuje drugie miejsce (po Loch Ness) pod względem objętości wody. Na powierzchni jeziora znajduje się około 60 wysp. Loch Lomond należy do parku narodowego Loch Lomond and the Trossachs National Park. Obszar parku chroniony jest ze względu na występowanie siedlisk rzadkich gatunków zwierząt i różnorodność krajobrazu

Nad wschodnim brzegiem jeziora wznosi się Ben Lomond (974 m n.p.m.), najbardziej wysunięty na południe szczyt Munros.

Zamek Balloch położony jest w malowniczym parku krajobrazowym  (Balloch Castle Country Park), na południowym brzegu Loch Lomond, nad rzeką Leven. Obiekt wzniesiono w pierwszej połowie XIX wieku, na fundamentach poprzedniego, XIII-wiecznego zamku, dla bogatego kupca Johna Buchanana z Ardoch. Swój gotycki wygląd zawdzięcza projektantowi Robertowi Lugarowi. Prawdopodobnie do jego budowy wykorzystano kamień z poprzedniego zamku oraz niektóre elementy architektoniczne. Zamek i park  Balloch jest częścią Loch Lomond and the Trossachs National Park.

The Carrick Golf Club & SPA

1. Loch Lomond 2.  Aldochlay, widok na wyspę Inchtavan 3. Luss, widok na Ben Lomond 4. Widok na Loch Lomond i szczyty Munros w miejscowości Stuckgowan

Na trasie Luss – Tarbet zachwycają piękne widoki na szczyty Munros

Widok na Loch Lomond w miejscowości Tarbet

Rowardennan – mała miejscowość na wschodnim brzegu Loch Lomond, znana jako punkt początkowy głównego szlaku na Ben Lomond. W Rowardennan znajduje się hotel, hostel, zakwaterowanie w domkach, pole kempingowe i kemping dla wędrowców na West Highland Way. Latem do Rowardennan można dostać się promem z Tarbet, Luss lub Inverbeg.

Z Glasgow można łatwo i szybko dotrzeć w różne regiony Szkocji. Dużą atrakcją jest Edynburg TU, Loch Lomond, malownicze wyspy u wybrzeża Argyll. Jest sporo miast i miasteczek wokół Glasgow, które można minąć bez żalu, ale jest też kilka, które zasługują na uwagę: Dumbarton – starożytna stolica Strathcclyde z zamkiem na wygasłym wulkanie, Helensburgh, Paisley…

Paisley, piąte co do wielkości miasto w Szkocji, znane z pięknej architektury i tętniących życiem ulic. Na zdjęciu: Klasztor Kluniacki (Paisley Abbey).

Około 1163 roku, Walter Fitz Alan Wysoki Steward (High Stewart) otrzymał od króla Dawida I rozległe dobra w Renfrewshire, do których należało również Paisley. Kilka lat później, nowy właściciel ufundował klasztor i sprowadził z angielskiego klasztoru Wenlock w Shropshire, dwunastu mnichów i ich przewodnika duchowego – przeora o imieniu Humbold. W 1219 roku klasztor uzyskał status opactwa. Pierwszy opat Wiliam oraz hojny ród Stewardów, w niedługim czasie uczynili klasztor jednym z najbogatszych w Szkocji.

Paisley, jako osada przyklasztorna, zastało założone wraz z klasztorem (XII w.), ale dopiero pod koniec XVIII wieku, nastąpił gwałtowny rozwój miasta, które stało się ważnym ośrodkiem produkcji tkanin, między innymi stworzono tu znany na całym świecie wzór Paisley.

Jednym z najpiękniejszych zabytków w mieście jest Klasztor Kluniacki – Paisley Abbey (Opactwo Paisley) wybudowany w latach 1163 – 1245. W epoce wiktoriańskiej klasztor został gruntownie przebudowany. Odnowiono wnętrza i bogato wyposażono. Barwne witraże z różnych epok, pięknie rozświetlają przestronne prezbiterium. Na końcu nawy północnej, znajduje się najstarszy zabytek należący do klasztoru – celtycki krzyż świętego Barochana z X wieku.

Miasto może poszczycić się wieloma zabytkami, z których najbardziej cenny jest wyżej wspomniany klasztor. Obok niego znajduje się znacznie młodszy ratusz z dwoma wieżami i zegarem miejskim. Idąc na zachód ulicą High (High Street) można dojść do dwóch kościołów. Pierwszy z nich to High Church z dużymi schodami i pięciopoziomową iglicą, drugi to wybudowany w epoce wiktoriańskiej Therfias Coates Memoriał Church – jedna z najbogatszych świątyń baptystów w Wielkiej Brytanii, z olbrzymimi przyporami sięgającymi szczytu i marmurowo-alabastrowym wnętrzem.

Pomiędzy kościołami, naprzeciwko zabudowań Uniwersytetu, znajduje się muzeum miejskie (Museum & Art Galleries), ozdobione wysokimi jońskimi kolumnami, poświęcone lokalnej historii.

Przy ulicy Oakshaw (Oakshaw Street), biegnącej szczytem wzgórza nad galerią, leży Obserwatorium Coats, prowadzące obserwacje astronomiczne i meteorologiczne od 1884 roku. Przy George Place znajduje się SmaShot Cottages – muzeum etnograficzne z wnętrzami chat z XVIII i XIX wieku, należących do rzemieślników i tkaczy.

Widok na wyspę Arran z plaży w miejscowości Ayr

Większość znanych i polecanych wycieczek po Szkocji, obejmuje przepiękne tereny jej północno-zachodniej części. Jadąc z Glasgow przez Kilmarnock na południowy-zachód można też podziwiać wspaniałe widoki, między innymi na Firth of Clyde (zatoka Morza Irlandzkiego) i wyspy znajdujące się w zatoce. Największa, najsławniejsza i najpiękniejsza to Isle of Arran. Jej powierzchnia wyspy jest górzysta i wynosi 427 km². Najwyższy szczyt – Goat Fell wznosi się 874 metry nad poziomem morza.

Ze względu na różnorodność terenu wyspa Arran, nazywana jest miniaturą Szkocji. Można tam znaleźć mały „Lowland”, „Highland” oraz doliny zwane „Glen”. Na wyspie znajduje się wiele kamiennych kręgów z okresu neolitu, między innymi Machrie Moor oraz Giant’s Graves oraz Jaskinia St. Molio’s Cave z rzadkimi rzeźbami naskalnymi.

Na początku XIX wieku na Arran znajdowało się ponad 50 destylarni whisky. Większość z nich funkcjonowała nielegalnie, tworzyły jednak jedne z najlepszych destylatów. Jedyną konkurencję stanowiła dla nich whisky „Glen Livet”. Główną miejscowością wyspy jest miasteczko Brodick.

Ayr, oddalone od Glasgow około 52 km, to popularna miejscowość wypoczynkowa. Posiada dużą piaszczystą plażę, małe, klimatyczne centrum z deptakiem, wały Cytadeli z XVII wieku, molo, tor wyścigów konnych. Od 2004 roku odbywają się tu również pokazy lotnicze.

W pobliżu miejscowości, na skalistym cyplu, znajdują się ruiny zamku Dunure. Jedna z tradycji głosi, że zamek zbudowali Duńczycy. Inna twierdzi, że Mackinnonowie otrzymali zamek od Aleksandra III, jako nagrodę za męstwo w bitwie pod Largs. Tak naprawdę, zamek Dunure pochodzi z przełomu XV i XVI wieku i był gniazdem szkockiego rodu Kennedych z Carrick, którzy niegdyś byli w posiadaniu większości ziem południowo-zachodniej Szkocji (nie mają wspólnych korzeni z rodziną prezydenta Johna F. Kennedy).

Pod koniec XVI wieku zamek i majątek Dunure wraz Dalquharran zostały zakupione przez Sir Thomasa Kennedy z Kirkhill. Zamek składał się wtedy z dwóch odrębnych części – donżonu o nieregularnym kształcie usytuowanym na szczycie stromej skały i kilku budynków na niższym poziomie. Na północnym-wschodzie znajdują się resztki muru. W pobliżu nich mogła znajdować się brama, fosa i most zwodzony.

W połowie XVII wieku zamek zaczął popadać w ruinę. Nie wiadomo, czy można to powiązać z okresem wojny domowej, kiedy to według lokalnej tradycji zamek został spalony, po czym był systematycznie demontowany, a uzyskane materiały wykorzystano do budowy Cytadeli Cromwella w Ayr. Podobny los spotkał zamek w Ardossan (położony około 38 km na północ od Ayr).

Troon – miasto na zachodnim wybrzeżu Szkocji, położone nad zatoką Firth of Clyde, znane ze wspaniałych pól golfowych, między innymi Royal Troon Golf Club, gdzie kilkakrotnie odbywał się turniej The Open Championship. Silne wiatry od Oceanu Atlantyckiego powodują, że jest też idealnym miejscem do uprawiania windsurfingu i kitesurfingu.

Na horyzoncie wyspa Alisa Craig – dawne schronienie dla katolików w trakcie reformacji na terenie Szkocji. Do połowy XX wieku była też terenem pozyskiwania granitu, który wykorzystano między innymi do budowy Katedry św. Idziego w Edynburgu.

Ardrossan – historyczne miasto portowe z pięknym widokiem na Firth of Clyde, to doskonałe miejsce do odkrywania i doświadczania lokalnego życia. To również ruchliwy port z którego można się dostać na wyspę Arran i Great Cumbrae.

Historia miasta związana jest z potężnymi rodami Montgomerie i Eglinton. Już w XIII wieku istniał tu zamek obronny, malowniczo położony na stromym klifie, który przez stulecia miał swoje wzloty i upadki. Odrestaurowany, otoczony ogrodem, otwarty dla publiczności jest wspaniałym punktem widokowym na zatokę. Miasto może pochwalić się piaszczystą plażą z Błękitną Flagą. To oznacza, że kąpielisko w Ardrossan jest uznawane za jedno z najczystszych na świecie.

Prom z Largs na wyspę Great Cumbrae do miejscowości Milport, kursuje co pół godziny.

Largs – popularny nadmorski kurort położony na zachodnim wybrzeżu Szkocji, nad zatoką Firth of Clyde. Miasto szczyci się powiązaniem z Wikingami oraz związanym z tym corocznym festiwalem odbywającym się na początku września. Silne i zimne wiatry od Oceanu Atlantyckiego powodują, że Largs, jak i całe zachodnie wybrzeże, jest idealnym miejscem do uprawiania kitesurfingu.

Na horyzoncie wyspa Great Cumbrae

Wyspa Cumbrae ma około 4 kilometry długości i 2 kilometry szerokości (1168 ha). Najwyższym wzniesieniem jest duża skała The Glaid Stone (127 m.n.p.m). Przy dobrej pogodzie można stąd podziwiać widoki na Largs i wioskę Fairlie, Renfrew Hils, Ben Lomond i Alp Arrochar, wyspy Bute i Aran, Paps of Jura, Ailisa Craig, a nawet brzegi Irlandii Północnej.

„Stolicą” i jedynym miastem na wyspie jest Millport. Miasto rozciąga się wokół atrakcyjnej pagórkowatej zatoki, otoczonej nadmorską promenadą.

Millport posiada najmniejszą katedrę w Wielkiej Brytanii (Cathedral of the Isles), wybudowaną w pierwszej połowie XIX wieku, według projektu Williama Butterfielda, jednego z czołowych architektów neogotyckich tamtych czasów. 

W miasteczku znajduje się jeszcze kilka innych ciekawych obiektów, między innymi: Garrison House, imponujący gotycki budynek, z Museum of the Cumbraes, Garrison House Café, a także lokalnej biblioteki i biur Rady Miasta. W muzeum można obejrzeć ciekawe eksponaty archeologiczne i poznać historię… przemytników z XVIII wieku. W niedalekim sąsiedztwie znajduje się Muzeum i Akwarium Robertsona, w którym zwiedzający mogą dowiedzieć się więcej o bogactwie życia morskiego i lokalnych siedliskach na wyspie.

W mieście są sklepy spożywcze, restauracja, wypożyczalnia rowerów, żaglówek i pontonów.

Wokół wyspy ciągnie się 10-milowa droga (ponad 16 km), z której można podziwiać wspaniałe widoki na zatokę, góry, skały i Crocodile Rock – skałę pomalowaną tak, aby wyglądała jak ogromny krokodyl.

Zamek w Edynburgu (Edinburgh Castle) wybudowano prawie 800 lat temu na szczycie wygasłego wulkanu. Obiekt reprezentuje różne style i typy budownictwa, które świadczą o bogactwie ról, jakie pełnił w ciągu stuleci. Najstarszą budowlą jest XII-wieczna Kaplica św. Małgorzaty (St Margaret’s Chapel).

U podnóża Wzgórza Zamkowego rozciąga się malowniczy ogród miejski (Princes Street Gardens) – utworzony na początku XIX wieku w miejscu osuszonego jeziora…

Widok z West Princes Street na Zamek i Fontannę Ross (Ross Fountain)

Zamek

Widok ze Wzgórza Zamkowego na miasto

Widok ze Wzgórza Zamkowego na miasto i zatokę Morza Północnego  (Firth of Forth).

Katedra św. Idziego (St Giles Cathedral) wzniesiona w latach 1385-1410

Centrum podzielone jest na Stare i Nowe Miasto. Na północ od Castle Rock znajduje się Nowe Miasto, z symetrycznym układem ulic i klasycystycznymi budynkami, które powstały w epoce oświecenia. Zupełnie inny charakter posiada średniowieczne Stare Miasto z siecią krętych brukowanych uliczek, ciasnych zaułków i domów z ciemnego kamienia. Stare Miasto wpisane jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na zdjęciu widać 60-metrowy neogotycki Scott Monument zbudowany w 1846 roku, na cześć sir Waltera Scotta.

Calton Hill – wzgórze w centrum Edynburga z siedzibą szkockiego rządu

Pomnik niedźwiedzia Wojtka, który w czasie II Wojny Światowej, pomagał polskim żołnierzom armii Andersa. W 1942 roku w górach Hamadan w Iranie misia kupili polscy żołnierze. Razem z nimi przeszedł z Iranu przez Irak, Syrię, Palestynę i Egipt do Włoch, a po demobilizacji, dotarł do Wielkiej Brytanii. Wojtek pomagał żołnierzom w różnych pracach, między innymi rozładowywał ciężarówki i przenosił skrzynie z pociskami. Za swoje zasługi na rzecz armii miś otrzymał stopień kaprala.

Princes Street

Muzeum Whisky (Scotch Whisky Experience) zlokalizowane jest przy Royal Mile, na szczycie Wzgórza Zamkowego. Można tu poznać historię produkcji tego najsłynniejszego towaru eksportowego Szkocji i zobaczyć największą na świecie kolekcję whisky,  która składa się z 3500 oryginalnych butelek, a także wziąć udział w degustacji.

Ponad 68-hektarowy Park Bellahoston, został otwarty w 1896 roku. W parku znajduje się kilka ciekawych obiektów, między innymi: Palace of Art Sports for Excellence Centre, Dom Miłośników Sztuki zaprojektowany przez Charlesa Rennie Mackintosha, Bellahouston Sports Centre, Glasgow Ski Centre, który posiada sztuczny stok narciarski, kręgielnia, boiska do hokeja, ścieżki rowerowe i place zabaw dla dzieci.

Na zdjęciu: Pałac Sztuki – secesyjny budynek otoczony pięknym ogrodem z kolekcją wrzosów i krzewów mieszanych. W parku Bellahouston można również obejrzeć kolekcje paproci, żonkili, bylin zielonych i krzewów oraz chryzantemy, dalie i dziesiątki gatunków roślin jednorocznych – wyhodowanych w znajdujących się w Bellahouston szklarniach i przesadzanych w połowie marca do gruntu. Klimat jest tu troszkę cieplejszy niż w Polsce, więc już wczesną wiosną można  pospacerować po barwnie kwitnących ogrodach.

Walled Garden – otoczony murem ogród kwiatowy, jest częścią parku Bellahouston. Na jego rozległym terenie można zobaczyć kilka ogrodów, w których znajdują się kolekcje przeróżnych roślin.

Bellahoston Park, był często wykorzystywany jako miejsce ważnych wydarzeń publicznych, między innymi podczas wizyty Jana Pawła II w 1982 roku. W 2018 roku, na terenie parku wybudowano Hospicjum Księcia i Księżnej Walii.

Pałac Ludowy i Ogród Zimowy (People’s Palace and Winter Garden). W pałacu znajduje się Muzeum Historii Społecznej Glasgow – historia miasta i ludzi od roku 1750 do chwili obecnej, z kolekcją przedmiotów zabytkowych oraz codziennego użytku, fotografii, grafiki i filmu.

Wiktoriańska szklarnia z tropikalnymi roślinami, jest częścią Pałacu Ludowego. Przed Pałacem Ludowym znajduje się Fontanna Doulton.

Ponad 34 – hektarowy Kelvingrove Park, ze słynną Galerią Sztuki i Muzeum Kelvingrove (Kelvingrove Art Galery and Museum), malowniczo położony nad rzeką Kelvin, utworzono w 1852 roku, według projektu Sir Josepha Patxona. Z parku rozciągają się piękne widoki na miasto – między innymi na wieżę Uniwersytetu (Glasgow University). W parku można obejrzeć kilka pomników, między innymi fizyka lorda Kelvina, pisarza Thomasa Carlyle’a, feldmarszałka lorda Robertsa, chemika Josepha Listera oraz pomnik żołnierzy piechoty górskiej, którzy polegli w wojnie południowoafrykańskiej (1899 -1900).

Najważniejszym zabytkiem Parku Kelvingrove jest Fontanna  Memorial Stewart – wybudowana według projektu Jamesa Sellarsa w 1872 roku, dla uczczenia pamięci   Lorda Provosta Roberta Stewarta (1851-1854) i jego osiągnięć związanych z dostarczaniem miastu świeżej wody z Loch Katrine.

Kościół p.w. świętego Szymona, wzniesiono w 1858 roku. W czasie II wojny światowej, zaczęli do niego uczęszczać, stacjonujący w pobliskich koszarach, żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od tego czasu nazywany był polskim kościołem. Po zakończeniu II wojny światowej, kościół pozostał centrum duchowym polskiej społeczności w Glasgow. W każdą niedzielę była tam odprawiana msza święta w języku polskim.

W nocy z 27 na 28 lipca 2011 roku, kościół został podpalony przez 24-letniego mężczyznę. Nie podano jego narodowości i motywów działania. Budynek spłonął niemal doszczętnie. Zawalił się dach. Pozostały tylko mury. Na szczęście, nikt nie odniósł obrażeń.

Wojenny związek kościoła św. Szymona z Polską, upamiętniono tablicą na fasadzie budynku. Na zdjęciach, stan kościoła i tablicy pamiątkowej przed pożarem.

Ogród Botaniczny. Szklarnia z końca XIX wieku, zwana od nazwiska projektanta Kibble Palace.

Kibble Palace jest jedną z kilku szklarni znajdujących się na terenie Ogrodu Botanicznego w Glasgow. Szkielet konstrukcji wykonany jest z żelaza i stanowi podstawę szklarni o powierzchni 2137 m2. Można tu obejrzeć rośliny tropikalne, głównie australijskie drzewa paprociowe. Niektóre z nich mają ponad 120 lat.

Elder Park nie jest atrakcją turystyczną, ale ma ciekawą historię związaną z Isabellą Elder, filantropką, która szczególnie interesowała się edukacją kobiet. Pani Isabella urodziła się 15 marca 1828 roku w Glasgow. Była córką prawnika Aleksandra Ure i Mary z domu Ross. Jej wykształcenie nie jest znane. Jej starszy brat John Francis Ure, prawdopodobnie był inżynierem związanym z przemysłem morskim…

W 1857 roku, Isabella Ure wyszła za mąż za Johna Eldera (1824 – 1869) – znanego i niezwykle uzdolnionego szkockiego inżyniera, zajmującego się budową silników parowych. Inżynier Elder zmarł w wieku 45 lat. Zostawił firmę – jedną z wiodących na świecie – produkującą statki parowe. Pani Isabella jako jedyna właścicielka zarządzała firmą przez dziewięć miesięcy. W połowie 1870 roku, kierownictwo objął jej brat – John Francis Ure.

Isabella Elder nie miała dzieci. Nie wyszła ponownie za mąż. Jako bogata wdowa, przez dłuższy czas podróżowała po Europie oraz zajęła się działalnością dobroczynną. W czasie pobytu w Glasgow mieszkała w pobliżu Kelvingrove Park (Claremont Terrace 6) i Uniwersytetu – którym żywo się interesowała i wspierała finansowo. W 1883 sfinansowała założenie Queen Margaret College – pierwszej uczelni w Szkocji umożliwiającej kobietom zdobycie wyższego wykształcenia, kursy medyczne dla kobiet oraz kupiła 15 hektarów ziemi w dzielnicy Govan – w pobliżu stoczni Elder Fairfield i założyła Elder Park (nazwany na cześć jej męża i teścia). W 1885 roku założyła Szkołę Gospodarstwa Domowego, w której młode kobiety uczyły się prowadzenia domu przy ograniczonym budżecie. W 1901 roku sfinansowała budowę biblioteki w Elder Park oraz budowę pomnika upamiętniającego jej męża – Johna Eldera. W 1903 roku zapewniła fundusze na budowę Elder Cottage Hospital i kontynuowała finansowanie tego przedsięwzięcia aż do swojej śmierci.

Isabella Elder zmarła 18 listopada 1905 roku. Jej akt zgonu podpisała dr Marion Golchrist – pierwsza kobieta, która ukończyła medycynę w Glasgow.

W 1906 roku, w Elder Park odsłonięto pomnik Isabelli Elder, ufundowany przez mieszkańców dzielnicy Govan. Był to jeden z pierwszych pomników w Glasgow przedstawiający kobietę.

W 1901 roku, jeszcze za życia pani Isabelli, Uniwersytet w Glasgow przyznał jej tytuł honorowy. W grudniu 2015 roku, Uniwersytet nazwano jej imieniem.

Spacer nad Clyde. Na drugim planie: Szkockie Centrum Wystawienniczo – Konferencyjne (Scottish Exhibition and Conference Centre) i The GSS Hydro – wielofunkcyjna arena wybudowana w latach 2011- 2013, w której odbywają się różne wydarzenia publiczne,  imprezy sportowe i muzyczne.