Jolanta Strażyc

Budapeszt (Budapest) – stolica i największe miasto Węgier, malowniczo położone na obu brzegach Dunaju, powstał w latach 1872 – 1873 z połączenia Bydy i Óbudy oraz Pesztu. W 1950 roku przyłączono do niego jeszcze 23 okoliczne miejscowości, dzięki czemu znacznie zwiększyła się jego powierzchnia i liczba ludności. Budapeszt to jedna z najważniejszych metropolii Europy Środkowej, wielki ośrodek kulturalny (liczne muzea, galerie sztuki, teatry, opera, biblioteka narodowa) i nauki (Akademia Nauk, Uniwersytet im. Loránda Eötvösa, Uniwersytet Techniczno-Ekonomiczny, Akademia Sztuk Pięknych i wiele innych uczelni i instytutów badawczych). Jest też ważnym centrum turystycznym i uzdrowiskowym (kompleksy balneologiczne).

Budapeszt najlepiej zwiedzać pieszo. Można wtedy z bliska zobaczyć piękno zabytkowych budowli oraz podziwiać ich otocznie. Prawobrzeżna część miasta (Peszt) jest płaska, lewobrzeżna (Buda) górzysta. Z Budy, rozpościera się wspaniały widok na Peszt, w tym Parlament.

Będąc w Bupeszcie koniecznie trzeba przejechać się jedną z najstarszych w Europie linią metra, która w 2002 roku, wraz z aleją Andrássy, pod którą przebiega, oraz Placem Bohaterów znalazła się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Buda – prawobrzeżna (zachodnia) część Budapesztu stanowi około 1/3 terytorium miasta. Wypełniona klimatycznymi uliczkami i zabytkami w różnych stylach architektonicznych, co roku przyciąga turystów z całego świata. Na jej terenie znajdują się między innymi: Wzgórze Zamkowe z Zamkiem Królewskim, Wzgórze Gellerta z Cytadelą, Kościół świętego Macieja, Baszta Rybacka, wieża średniowiecznego kościoła św. Marii Magdaleny…

Wzgórze Gellerta (235 m n.p.m.), to drugie (po Wzgórzu Zamkowym) najpopularniejsze budzińskie wzniesienie. Jego nazwa upamiętnia biskupa Gellerta, który według legendy zginął męczeńską śmiercią w tej okolicy. Wzgórze, to świetny punkt widokowy, z którego można podziwiać leniwie płynący Dunaj, wspaniałe widoki na Parlament, Bazylikę świętego Stefana oraz mosty łączące Budę i Peszt (zdjęcie pierwsze). Na Górze Gellerta znajduje się Cytadela, Pomnik Wolności (symbol niepodległych Węgier) oraz jedno ⁢z najstarszych uzdrowisk w Europie. Porośnięta lasem góra stanowi również rezerwat przyrody odznaczający się specyficznym mikroklimatem.

Most Łańcuchowy (Most Széchenyiego) – jest symbolem, który przyczynił się do powstania Budapesztu, bowiem stanowił pierwsze stałe połączenie leżących po przeciwnych stronach Dunaju – Budy, Óbudy i Pesztu. Był jednocześnie pierwszym mostem kamiennym na odcinku Dunaju w granicach ówczesnych Węgier. Most Łańcuchowy zbudowano w latach 1839–1849 według projektu angielskiego inżyniera Williama Tierneya Clarka.

Zamek Królewski – rozległa budowla leżąca na Wzgórzu Zamkowym, wraz z otaczającymi go zabudowaniami tworzy Dzielnicę Zamkową, stanowiącą Stare Miasto. Zamek wielokrotnie niszczony, odbudowywany i przebudowywany często zmieniał przeznaczenie. Urzędowali i mieszkali w nim królowie, ale był też arsenałem i magazynem prochu, mieścił się w nim uniwersytet oraz centrum kultury, w którym spotykali się przedstawiciele wyższych sfer.

Zamek Królewski, pocztówka z lat 30. XX wieku i zdjęcie współczesne

Po zakończeniu II wojny światowej, rozpoczęto odbudowę zamku. Niestety, zrobiono to w sposób nieudolny, umyślnie zniszczono wiele zabytkowych dekoracji. Po upadku komunizmu przystąpiono do kolejnej odbudowy, której celem jest odtworzenie przedwojennego wyglądu zamku. Wzgórze Zamkowe to również system podziemnych korytarzy i komnat (Labirynt Budziński).

Zamek Królewski wraz ze Wzgórzem Zamkowym został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie mieści się w nim Węgierska Galeria Narodowa, Muzeum Historii Budapesztu oraz Narodowa Biblioteka Széchényiego.

Fragment Dzielnicy Zamkowej

Od 2003 roku, w Dzielnicy Zamkowej, w Pałacu Sándora znajduje się siedziba prezydenta Węgier. Codzienna ceremonia zmiany warty przed pałacem cieszy się dużą popularnością i przyciąga tłumy turystów.

Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, nazywany kościołem św. Macieja (Mátyás templom, określenie pochodzi od króla Macieja Korwina) oraz Budzińską Świątynią Koronacyjną (Budavári Koronázó Főtemplom) i jest jednym z najważniejszych kościołów węgierskich. Historia kościoła sięga połowy XIII wieku. Początkowo, jako kościół parafialny, służył niemieckim mieszczanom. W późniejszych latach jego znaczenie bardzo wzrosło i stał się miejscem ważnych uroczystości, między innymi odbyła się tu koronacja króla Karola Roberta i ślub króla Macieja Korwina z księżniczką neapolitańską Beatrycze. Ostatnia koronacja królewska na Węgrzech odbyła się w grudniu 1916 roku. Pozostały po niej fotele, na których zasiadała królewska para.

Wnętrze kościoła ozdabiają XIX-wieczne freski autorstwa artystów węgierskich, znajduje się tu grobowiec króla Béli III, przeniesiony z Székesfehérvára a w Oratorium Królewskim można podziwiać szaty i ozdoby liturgiczne.

Mimo burzliwej historii i ogromnych zniszczeń (okupacja turecka, pożar od uderzenia pioruna, okupacja niemiecka i zniszczenia spowodowane przez przez Armię Czerwoną), w świątyni zachowało się kilka elementów pierwotniej budowli gotyckiej: główny portal z 1370 r., oratorium w południowej kaplicy oraz wieża południowa. Jednak widoczny obecnie kościół pochodzi prawie w całości z okresu nowożytnego. Jest rekonstrukcją, która powstała w XIX wieku.

1. Na Placu św. Trójcy, stoi konny posąg przedstawiający pierwszego króla Węgier, św. Stefana (lata panowania 997 – 1038, kanonizacja w 1083 r.). W tle jedna z wież Baszty Rybackiej 2. Kościół św. Macieja

Baszta Rybacka (Halászbástya) leży na Wzgórzu Zamkowym w sąsiedztwie Kościoła św. Macieja. Wybudowano ją na przełomie XIX i XX wieku na fundamentach starych murów fortyfikacyjnych, z okazji 1000-lecia państwa węgierskiego. Ta neoromańska budowla posiada siedem kamiennych wież, które symbolizują siedmiu węgierskich wodzów, legendarnych założycieli państwa. Główna fasada Baszty Rybackiej ma około 140 metry długości i biegnie równolegle do Dunaju. Nazwa Bastionu pochodzi od gildii rybaków, którzy byli odpowiedzialni za obronę tego odcinka murów miejskich w średniowieczu.

Widok na Wieże Baszty Rybackiej i konny posąg św. Stefana

Z górnego tarasu Baszty Rybackiej rozciągają się piękne widoki na Dunaj i lewobrzeżną część miasta (Peszt). W najwyższej części Baszty znajduje się restauracja.

Kościół Marii Magdaleny ufundowany został przez węgierskich mieszczan w połowie XIII wieku. Do czasów współczesnych zachowała się gotycka wieża, która przetrwała okupację turecką, II wojnę światową i powojenne prace rozbiórkowe. Kształt średniowiecznej budowli przedstawiają umiejscowione w pobliżu mury fundamentowe, oraz odtworzone pojedyncze okno we wschodniej części prezbiterium.

Budavári sikló – zabytkowa kolej linowo-terenowa wybudowana w 1870 roku. Jest najstarszą działającą koleją tego typu na świecie. Powstała w celu przewożenia pasażerów z okolic Mostu Łańcuchowego na Wzgórze Zamkowe. Dolna stacja kolejki mieści się w pobliżu Mostu Łańcuchowego, a górna na Wzgórzu Zamkowym. Cała trasa ma 95 metrów długości. Kolej wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Peszt – lewobrzeżna (wschodnia) część Budapesztu, stanowi około 2/3 terytorium węgierskiej stolicy. Nie ma tu wzniesień i żadnych pagórków. W tej części miasta znajduje się między innymi siedziba węgierskiego parlamentu, Bazylika św. Stefana. Aleja Andrássyego (Andrássy út) – najbardziej reprezentacyjna ulica miasta, Plac Bohaterów z Pomnikiem Tysiąclecia (który ma swoją wierną kopię w Chinach), Park Miejski (Városliget), Zamek Vajdahunyad i Termy Széchenyiego, najpopularniejszą w Budapeszcie ulicę Váci (Váci Utca) i plac Vörösmarty (Vörösmarty tér) – na którym znajduje się, początkowa stacja zabytkowej żółtej linii metra.

Peszt stanowi centrum handlowe i kulturowe Budapesztu. Jest bardziej uporządkowany, bardziej rozrywkowy, może nawet ciekawszy. Przy Alei Andrássyego mieści się wiele eleganckich butików, znanych restauracji, instytucji kulturalnych, miedzy innymi Węgierska Opera Państwowa, muzeum Dom Terroru (Terror Háza), placówek dyplomatycznych. Aleja Andrássyego wraz z Placem Bohaterów, Parkiem Miejskim i biegnącą pod nią żółtą linią metra została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Parlament Węgierski (Országház) – najbardziej rozpoznawalny obiekt węgierskiej stolicy wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku, w stylu neogotyckim. Jego budowa związana była z powstaniem Budapesztu. Obiekt posiada bogato zdobione elewacje i swym wyglądem przypomina Pałac Westminster (siedziba parlamentu Wielkiej Brytanii), którym się inspirowano. Monumentalna budowla posiada prawie 700 pomieszczeń i jest trzecim największym parlamentem na świecie.

Gmach budynku stanowi przede wszystkim siedzibę władz węgierskich. Pełni również funkcje muzealne. Najcenniejszymi eksponatami są węgierskie insygnia koronacyjne, w tym Korona Świętego Stefana z 997 roku.

Przed budynkiem Parlamentu, na Placu Kossutha znajduje się pomnik konny hrabiego Gyula Andrássy, węgierskiego męża stanu – dzieło znanego węgierskiego rzeźbiarza György Zala.

Bazylika św. Stefana usytuowana na placu tego samego imienia, jest największym i najważniejszym kościołem w Budapeszcie. Patronem świątyni jest pierwszy król Węgier Stefan I. Bazylika, podobnie jak Parlament, ma 96 metrów wysokości. Identyczna wysokość obu budynków nie jest przypadkowa, tylko jest symbolem równości władzy duchowej i świeckiej.

Charakterystycznym elementem bazyliki jest kopuła z tarasem widokowym. Dwie wieże bazyliki są dzwonnicami. W wieży południowej zamontowano największy na Węgrzech – ponad 9-tonowy Dzwon św. Stefana…

Historia uzdrowiska Nałęczów rozpoczęła się w XIX wieku. Podczas poszukiwań na tych terenach rud żelaza, Antoni hr. Małachowski odkrył, że wiele źródeł w jego posiadłości posiada walory lecznicze. Po przeprowadzeniu serii badań, urządził tu uzdrowisko z łazienkami, opiekę lekarską i aptekę …

Park Zdrojowy, położony w centrum miasta, jest oazą ciszy i spokoju. To miejsce spotkań i spacerów. Tutaj najwyraźniej odczuwa się leczniczy wpływ mikroklimatu, dzięki któremu samoczynnie obniża się ciśnienie krwi oraz zmniejszają się dolegliwości chorób serca. Na terenie parku znajduje się Pałac Małachowskich, najstarsze zabytkowe sanatorium, łazienki, domki: angielski, grecki i biskupi, Palmiarnia z wodami mineralnymi oraz rzeźby i pomniki między innymi Stefana Żeromskiego i Bolesława Prusa – dawnych wielbicieli Nałęczowa.

W Uzdrowisku Nałęczów funkcjonuje Zakład Leczniczy Nałęczów S.A., do którego należy 10 różnych obiektów uzdrowiskowych, w tym między innymi takie znane ośrodki jak: Sanatorium Książę Józef, Sanatorium Fortunat, czy Jesienna Rezydencja. Choć w Uzdrowisku Nałęczów leczy się głównie choroby układu krążenia, to pomoc medyczną mogą tu znaleźć również osoby z dysfunkcjami narządu ruchu czy cukrzycą.

Uzdrowisko Nałęczów słynie z krystalicznych wód leczniczych z wapienno – żelaznych źródeł. Wody te są wykorzystywane między innymi w kuracji pitnej. Warto wiedzieć, że to właśnie stąd czerpie się popularne wody mineralne, znane jako „Nałęczowianka” i „Cisowianka”.

Leczniczą działalność Uzdrowiska uzupełnia działalność SPA Nałęczów z zakresu odnowy biologicznej, połączona z masażami oraz zabiegami kosmetycznymi na twarz i ciało … Będąc w Nałęczowie warto odwiedzić znajdujący się w samym sercu Parku Zdrojowego, kompleks wodny Atrium.

Wodny kompleks z basenem Aquatonic o powierzchni 300 m2 oferuje łóżka bąbelkowe, ławeczki perełkowe i jacuzzi. Masaż cząsteczkami powietrza dotlenia ciało, poprawia ukrwienie i rozluźnia mięśnie. Gejzery, dysze masujące i łabędzia szyja zapewniają głęboki masaż ciała, rozluźniają i wzmacniają mięśnie. Do dyspozycji gości są również tory do pływania, sztuczna rzeka oraz sucha i mokra sauna.

W Atrium można skorzystać z kąpieli w basenie białej glinki. To luksusowa i unikalna kąpiel, która zapewnia jedwabistą gładkość skóry i wyjątkowe odczucia. Biała glinka, sprowadzana specjalnie z Grecji, bogata w liczne mikroelementy i sole mineralne, została dodatkowo wzbogacona o cenne składniki źródlanej wody. W czasie kąpieli dochodzi do wymiany jonów między glinką a skórą: wapń i magnez wymieniają się z sodem i jonami amonowymi wytwarzanymi przez skórę zapewniając jej głębokie oczyszczanie i uzupełnianie niedoborów. Temperatura białej glinki (37 – 40 stopni) intensyfikuje działanie detoksykujące, ujędrniające i uelastyczniające skórę oraz stymuluje odnowę komórkową. Przemieszczająca się glinka delikatnie masuje ciało a kojący zapach olejków aromatycznych unoszących się w powietrzu odpręża umysł. Kaolin łagodnie oczyszcza i odżywia skórę, a jednocześnie działa odświeżająco. Likwiduje martwe komórki i stymuluje regenerację tkanek. Dla uzyskania optymalnych rezultatów kąpieli wskazane jest przebywanie w basenie do 20 minut. Biała glinka swoje cudowne właściwości zawdzięcza dużej zawartości krzemianu glinu (ściąga, zabliźnia) oraz mikroelementów: krzem, wapń, magnez, żelazo, potas, sód i soli mineralnych (odżywia, regeneruje). Jest wykorzystywana do pielęgnacji skóry suchej i delikatnej.

W zimie, Nałęczów i okolica nie tracą nic ze swego uroku. Gdy z drzew opadną ostanie liście tępo życia powoli zwalnia, ale cała baza turystyczna (hotele, pensjonaty, agroturystyka, restauracje, galerie, muzea, SPA, baseny z saunami) funkcjonuje tak samo prężnie jak w pełni sezonu.

Od dawna zbocza lessowych wąwozów i same wąwozy zachęcały do wytyczania tras narciarskich. W okolicy zwanej Krainą Lessowych Wąwozów funkcjonują cztery ośrodki narciarskie (Rąblów, Kazimierz Dolny, Parchatka, Celejów). To idealne miejsce na weekendowy relaks oraz na trening i rozgrzewkę przed wyjazdem w góry. Najstarszym i największym ośrodkiem w okolicy jest stok narciarski w Rąblowie (z kilkoma trasami zjazdowymi). Zajmuje rozległy teren na jednym ze wzniesień Płaskowyżu Nałęczowskiego. Przy każdej trasie znajduje się wyciąg talerzykowy. Trasy są stale ratrakowane i w razie potrzeby naśnieżane sztucznym śniegiem. Wieczorem, wszystkie trasy są oświetlone. Przy stoku funkcjonuje wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, pokoje gościnne i restauracja. Ukształtowanie terenu, śnieżne zimy i piękne krajobrazy są również idealnym miejscem do uprawiania narciarstwa biegowego. Jeśli warunki pozwalają – ślady do nart biegowych są wytyczne między innymi w okolicach stoków narciarskich.