Na południowy-zachód od Glasgow

Z Glasgow można łatwo i szybko dotrzeć w różne regiony Szkocji. Dużą atrakcją jest Edynburg TU, Loch Lomond, malownicze wyspy u wybrzeża Argyll. Jest sporo miast i miasteczek wokół Glasgow, które można minąć bez żalu, ale jest też kilka, które zasługują na uwagę: Dumbarton – starożytna stolica Strathcclyde z zamkiem na wygasłym wulkanie, Helensburgh, Paisley…

Paisley, piąte co do wielkości miasto w Szkocji, znane z pięknej architektury i tętniących życiem ulic. Na zdjęciu: Klasztor Kluniacki (Paisley Abbey).

Około 1163 roku, Walter Fitz Alan Wysoki Steward (High Stewart) otrzymał od króla Dawida I rozległe dobra w Renfrewshire, do których należało również Paisley. Kilka lat później, nowy właściciel ufundował klasztor i sprowadził z angielskiego klasztoru Wenlock w Shropshire, dwunastu mnichów i ich przewodnika duchowego – przeora o imieniu Humbold. W 1219 roku klasztor uzyskał status opactwa. Pierwszy opat Wiliam oraz hojny ród Stewardów, w niedługim czasie uczynili klasztor jednym z najbogatszych w Szkocji.

Paisley, jako osada przyklasztorna, zastało założone wraz z klasztorem (XII w.), ale dopiero pod koniec XVIII wieku, nastąpił gwałtowny rozwój miasta, które stało się ważnym ośrodkiem produkcji tkanin, między innymi stworzono tu znany na całym świecie wzór Paisley.

Jednym z najpiękniejszych zabytków w mieście jest Klasztor Kluniacki – Paisley Abbey (Opactwo Paisley) wybudowany w latach 1163 – 1245. W epoce wiktoriańskiej klasztor został gruntownie przebudowany. Odnowiono wnętrza i bogato wyposażono. Barwne witraże z różnych epok, pięknie rozświetlają przestronne prezbiterium. Na końcu nawy północnej, znajduje się najstarszy zabytek należący do klasztoru – celtycki krzyż świętego Barochana z X wieku.

Miasto może poszczycić się wieloma zabytkami, z których najbardziej cenny jest wyżej wspomniany klasztor. Obok niego znajduje się znacznie młodszy ratusz z dwoma wieżami i zegarem miejskim. Idąc na zachód ulicą High (High Street) można dojść do dwóch kościołów. Pierwszy z nich to High Church z dużymi schodami i pięciopoziomową iglicą, drugi to wybudowany w epoce wiktoriańskiej Therfias Coates Memoriał Church – jedna z najbogatszych świątyń baptystów w Wielkiej Brytanii, z olbrzymimi przyporami sięgającymi szczytu i marmurowo-alabastrowym wnętrzem.

Pomiędzy kościołami, naprzeciwko zabudowań Uniwersytetu, znajduje się muzeum miejskie (Museum & Art Galleries), ozdobione wysokimi jońskimi kolumnami, poświęcone lokalnej historii.

Przy ulicy Oakshaw (Oakshaw Street), biegnącej szczytem wzgórza nad galerią, leży Obserwatorium Coats, prowadzące obserwacje astronomiczne i meteorologiczne od 1884 roku. Przy George Place znajduje się SmaShot Cottages – muzeum etnograficzne z wnętrzami chat z XVIII i XIX wieku, należących do rzemieślników i tkaczy.

Widok na wyspę Arran z plaży w miejscowości Ayr

Większość znanych i polecanych wycieczek po Szkocji, obejmuje przepiękne tereny jej północno-zachodniej części. Jadąc z Glasgow przez Kilmarnock na południowy-zachód można też podziwiać wspaniałe widoki, między innymi na Firth of Clyde (zatoka Morza Irlandzkiego) i wyspy znajdujące się w zatoce. Największa, najsławniejsza i najpiękniejsza to Isle of Arran. Jej powierzchnia wyspy jest górzysta i wynosi 427 km². Najwyższy szczyt – Goat Fell wznosi się 874 metry nad poziomem morza.

Ze względu na różnorodność terenu wyspa Arran, nazywana jest miniaturą Szkocji. Można tam znaleźć mały „Lowland”, „Highland” oraz doliny zwane „Glen”. Na wyspie znajduje się wiele kamiennych kręgów z okresu neolitu, między innymi Machrie Moor oraz Giant’s Graves oraz Jaskinia St. Molio’s Cave z rzadkimi rzeźbami naskalnymi.

Na początku XIX wieku na Arran znajdowało się ponad 50 destylarni whisky. Większość z nich funkcjonowała nielegalnie, tworzyły jednak jedne z najlepszych destylatów. Jedyną konkurencję stanowiła dla nich whisky „Glen Livet”. Główną miejscowością wyspy jest miasteczko Brodick.

Ayr, oddalone od Glasgow około 52 km, to popularna miejscowość wypoczynkowa. Posiada dużą piaszczystą plażę, małe, klimatyczne centrum z deptakiem, wały Cytadeli z XVII wieku, molo, tor wyścigów konnych. Od 2004 roku odbywają się tu również pokazy lotnicze.

W pobliżu miejscowości, na skalistym cyplu, znajdują się ruiny zamku Dunure. Jedna z tradycji głosi, że zamek zbudowali Duńczycy. Inna twierdzi, że Mackinnonowie otrzymali zamek od Aleksandra III, jako nagrodę za męstwo w bitwie pod Largs. Tak naprawdę, zamek Dunure pochodzi z przełomu XV i XVI wieku i był gniazdem szkockiego rodu Kennedych z Carrick, którzy niegdyś byli w posiadaniu większości ziem południowo-zachodniej Szkocji (nie mają wspólnych korzeni z rodziną prezydenta Johna F. Kennedy).

Pod koniec XVI wieku zamek i majątek Dunure wraz Dalquharran zostały zakupione przez Sir Thomasa Kennedy z Kirkhill. Zamek składał się wtedy z dwóch odrębnych części – donżonu o nieregularnym kształcie usytuowanym na szczycie stromej skały i kilku budynków na niższym poziomie. Na północnym-wschodzie znajdują się resztki muru. W pobliżu nich mogła znajdować się brama, fosa i most zwodzony.

W połowie XVII wieku zamek zaczął popadać w ruinę. Nie wiadomo, czy można to powiązać z okresem wojny domowej, kiedy to według lokalnej tradycji zamek został spalony, po czym był systematycznie demontowany, a uzyskane materiały wykorzystano do budowy Cytadeli Cromwella w Ayr. Podobny los spotkał zamek w Ardossan (położony około 38 km na północ od Ayr).

Troon – miasto na zachodnim wybrzeżu Szkocji, położone nad zatoką Firth of Clyde, znane ze wspaniałych pól golfowych, między innymi Royal Troon Golf Club, gdzie kilkakrotnie odbywał się turniej The Open Championship. Silne wiatry od Oceanu Atlantyckiego powodują, że jest też idealnym miejscem do uprawiania windsurfingu i kitesurfingu.

Na horyzoncie wyspa Alisa Craig – dawne schronienie dla katolików w trakcie reformacji na terenie Szkocji. Do połowy XX wieku była też terenem pozyskiwania granitu, który wykorzystano między innymi do budowy Katedry św. Idziego w Edynburgu.

Ardrossan – historyczne miasto portowe z pięknym widokiem na Firth of Clyde, to doskonałe miejsce do odkrywania i doświadczania lokalnego życia. To również ruchliwy port z którego można się dostać na wyspę Arran i Great Cumbrae.

Historia miasta związana jest z potężnymi rodami Montgomerie i Eglinton. Już w XIII wieku istniał tu zamek obronny, malowniczo położony na stromym klifie, który przez stulecia miał swoje wzloty i upadki. Odrestaurowany, otoczony ogrodem, otwarty dla publiczności jest wspaniałym punktem widokowym na zatokę. Miasto może pochwalić się piaszczystą plażą z Błękitną Flagą. To oznacza, że kąpielisko w Ardrossan jest uznawane za jedno z najczystszych na świecie.

Prom z Largs na wyspę Great Cumbrae do miejscowości Milport, kursuje co pół godziny.

Largs – popularny nadmorski kurort położony na zachodnim wybrzeżu Szkocji, nad zatoką Firth of Clyde. Miasto szczyci się powiązaniem z Wikingami oraz związanym z tym corocznym festiwalem odbywającym się na początku września. Silne i zimne wiatry od Oceanu Atlantyckiego powodują, że Largs, jak i całe zachodnie wybrzeże, jest idealnym miejscem do uprawiania kitesurfingu.

Na horyzoncie wyspa Great Cumbrae

Wyspa Cumbrae ma około 4 kilometry długości i 2 kilometry szerokości (1168 ha). Najwyższym wzniesieniem jest duża skała The Glaid Stone (127 m.n.p.m). Przy dobrej pogodzie można stąd podziwiać widoki na Largs i wioskę Fairlie, Renfrew Hils, Ben Lomond i Alp Arrochar, wyspy Bute i Aran, Paps of Jura, Ailisa Craig, a nawet brzegi Irlandii Północnej.

„Stolicą” i jedynym miastem na wyspie jest Millport. Miasto rozciąga się wokół atrakcyjnej pagórkowatej zatoki, otoczonej nadmorską promenadą.

Millport posiada najmniejszą katedrę w Wielkiej Brytanii (Cathedral of the Isles), wybudowaną w pierwszej połowie XIX wieku, według projektu Williama Butterfielda, jednego z czołowych architektów neogotyckich tamtych czasów. 

W miasteczku znajduje się jeszcze kilka innych ciekawych obiektów, między innymi: Garrison House, imponujący gotycki budynek, z Museum of the Cumbraes, Garrison House Café, a także lokalnej biblioteki i biur Rady Miasta. W muzeum można obejrzeć ciekawe eksponaty archeologiczne i poznać historię… przemytników z XVIII wieku. W niedalekim sąsiedztwie znajduje się Muzeum i Akwarium Robertsona, w którym zwiedzający mogą dowiedzieć się więcej o bogactwie życia morskiego i lokalnych siedliskach na wyspie.

W mieście są sklepy spożywcze, restauracja, wypożyczalnia rowerów, żaglówek i pontonów.

Wokół wyspy ciągnie się 10-milowa droga (ponad 16 km), z której można podziwiać wspaniałe widoki na zatokę, góry, skały i Crocodile Rock – skałę pomalowaną tak, aby wyglądała jak ogromny krokodyl.